1.BÖLÜM İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK TARİHİ

1.BÖLÜM İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK TARİHİ

  

İSKİTLER:

Tarihte bilinen ilk Türk topluluğudur. En önemli hükümdarı Alp Er Tunga’dır. Devlet değildirler toplulukturlar. “Alper Tunga ve Şu Destanı vardır”.

Asya Hun Devleti (Büyük Hunlar): Tarihte kurulmuş olan ilk Türk devletidir. Kurucusu Teoman dır. En önemli hükümdarı Mete Han’dır.

İlk askeriyede 10’lu sistemi Mete Han oluşturmuştur.

Çin’i defalarca vergiye bağladı, fakat topraklarına katmadı” Çin’in nüfusunun çokluğundan korkup asilime olmamak için” uzaktan yönetti.

Çin Seti Asya Hunlarından kurtulmak için yapımına başlandı.

NOT: Avrupa Hun Devleti Çin’in yıkıcı faaliyetlerinden dolayı 450 yıllık yaşamı sona erdi. Çin egemenliğini hazmedemeyen bir kısım Türkler Karadeniz’in kuzeyinden girip çok sayıda kavmi yerlerinden etti ve itaatleri altına aldı bunun sonucu da kavimler göçü yaşandı.

Kavimle Göçü ve Sonuçları:

-Avrupa Hun Devleti Kuruldu- Avrupa siyasi; sosyal yapısı oluştu.

-Roma imparatorluğu Doğu ve Batı diye ikiye ayrıldı.

-Avrupa da Feodalite (Derebeylik) sistemi ortaya çıktı.

-İlk çağ sona erdi orta çağ başladı.

Avrupa Hun Devleti: İlk kez Uldız döneminde Anadolu’ya geldiler ve Doğu Anadolu’da Bizanslarla savaş yaptılar. En önemli hükümdarı Atilla dır.

Batı Roma, Bizans, devletlerini vergiye bağladı. Atilla adına Nibelungen Destanı vardır.

Göktürkler: Tarihte kurulan ilk Türk adlı Devlettir. Başkenti Ötükendir. Bumin kağan kurmuştur. İkili yönetim sistemini kullanmışlardır. Doğu-Batı diye 80 yıllık büyük egemenliğin sonucunda taht kavgaları ile yıkıldı. Çin egemenliğindeki Türkler sürekli ayaklandı ve bunlardan en önemlisi KÜRŞAD ayaklanmasıdır.

II. Göktürk (Kutluk) Devleti: Çin’de Kutluk Kağanın ihtilalı ile kuruldu. Ötüken tekrar ele geçirildi. Orhun Abideleri bu dönemdi dikildi (M.S.8yy.)

Bilge Kağan	Kültiğin Kağan	Vezir Tonyukuk
Abideleri diken	Kardeşi	Veziri

Orhun Abideleri İlk yazılı eserimizdir.

NOT: Ergenekon ve Bozkurt destanları Göktürk devletine aittir. Bunu şuan Türkiye’de Ergenekon var ve Bozkurtta MHP var diye akılda tutabiliriz.

Uygurlar: Adından da anlaşıldığı gibi en uygar Türk Topluluğu olarak akılda kalabilir.

İlk din değiştiren yani Mani dinini seçti. Dolayısı ile Mani dininde Avlanmak, et yemek, savaşmak yoktur. Bundan dolayı savaşçılık yetilerini kaybettiler.

Yerleşik hayata geçtiler-Sanat, ticaret, bilim ile uğraştılar.

Kırgızlar uygulara son verdi Moğollar da burayı ele geçirdi Türk tarihi olumsuz etkilendi.

Türklere ait Uygur ve Göktürk alfabeleri vardır. Diğer alfabeler bizlere ait değildir. Türklere ait en eski yazıt Yenisey yazıtı dır.

İslamiyet Öncesi Diğer Türk Devlet ve Toplulukları:

Avarlar: Diğer adıyla Juan-Juanlar olarak bilinirler. Avarlar akılda kalması açısından Davarlar desek de olur. Çünkü bunlar düşmana yani Slavlara Türklerdeki gibi teşkilatlanmayı öğretmişlerdir. İstanbul’u 2 kez kuşattılar fakat başarılı olamadılar. İstanbul’u ilk kuşatan Türkler Avarlardır.

Macarlar: Bugünkü Macaristan’dır. Hıristiyanlığın Katolik mezhebini seçerek Türklüklerini kaybettiler.

Peçenekler: Devlet olmayı başaramamış sadece küçük bir birlik, topluluk olarak kalmışlardır. İlk paralı asker sistemini oluşturmuşlardır. 1071’de Malazgirt savaşında Bizans ordusuna paralı asker olarak katıldılar. Fakat savaş sırasında Selçuklularında Türk olduğunu öğrenince saf değiştirdiler.

Hazarlar: Hazar Denizi civarında kurulmuştur. Museviliği seçen Tek Türk Devletidir. Müslümanlar ile Hz. Osman döneminde çok savaştılar. İslamiyet’in Orta Asya ya girişini geciktirdiler, sürekli din değiştirdiler.

Karluklar: Uygurlarla birleşip II. Göktürk Devletini yıktılar. İslamiyet’i kabul eden ilk Türk boylarından dan biridir, Müslümanlığı ilk Kıpçaklar kabul etmiştir. İlk Müslüman Türk Devletini Kararanlılar kurmuştur, Karluklularda bu aşamada etkili oldular.

Bu dönemin Genel Özellikleri Bilinmesi Gereken Notlar:

Bu dönemde Devlete il denilirdi

Hükümdarlık alametleri yeni hükümdarlara: *Kağan, *Hakan, *Şangu, *Tanhu, *Yabgu, *ilteber, *Tanrıkut, *idikurt denilirdi.

NOT: İslamiyet öncesi dönemde sultan unvanı yoktu.

*Bu dönemde hükümdarlığın Tanrıdan verildiğine inanılırdı Kut inancı vardı.

*Hükümdarlarda Sosyal devlet anlayışı vardı. En belirgini ve İlki Orhun abideleridir.

*Hükümdar eşine Hatun veya Katun denilirdi yönetimde etkiliydiler.

*Osmanlılarda önce hükümdar olanlar (OYAK)à oğul, yeğen, amca ve kardeş;
*Osmanlıdan sonra àHSBC-Hükümdar sadece benim çocuklarımdır (Taht kavgaları önlendi).

*İlk Türk devletlerinde ülke ikili sisteme göre yönetildi. Doğu - Batı.

Toy: Kurultay,                                Yuğ: Cenaze töreni,     
 Sagu: Ağıt,                                     Buyruk: Bakanlar

Apa: Vergi denetmeni,                    Toygun: Kurultaya katılma hakkı olan,
Töre: Kanun                                    Bitigci (Tamgacı):Yazışmacı,
Todun: Sivil yönetici,                      Tarkan: Komutan

Kurgan: Oyma mezar taşı,             Uçmağ: Cennet (uçmak gibi düşünülebilir)

Tomu: Cehennem,                          Yargucu: (Yargıtay) Yargıç, hâkim,
 Uruğ: Soy                                      Aygucu: Vezir, Başbakan
Otağ: Çadır,                                    Kült: İnanç (örneğin: Atalar kültü)

         Kün: Millet (örneğin: Topyekün),   Balbal: Dikili Mezar taşı

àTürk ordusunda paralı asker bulunmazdı.

àİlk Düzenli ordu MS.209’da Mete Kağan kurdu.

àTürkler Diğer devletleri en çok Askeri ve siyasi olarak etkiledi onluk sistemi kurdular.

àParayı ticarette kullanan İlk Türkler (Sibirler-Sabirler) dir. (MS. 461-465)

àİlk Türk parası Göktürklerin Türgeyişleridir.

Yazıtlar		Destan	Topluluk
Yenisey	Türklere ait en eski yazıt	Oğuzkağan	Hunlar
Karabalasagun	Uygurlara ait yazıt	Alper Tunga, Şu	İskitler
NOT: Bu dönemde sanat yazıtları taşınabilir eşyalardan oluşmaktaydı. Göçebe yaşamı etkisiyle genellikle hayvan motifleri işlenirdi.		Manas	Kırgızlar
		Göç ve Türeyiş	Uygurlar
		Ergenekon, Bozkurt	Göktürkler

Fresk: Bu dönemde saray duvarlarına yapılan resimlerdir. Yerleşik hayata geçildiğinin göstergesidir. Sorularda hep bu sorulur. Ayrıca Türklerde Bu dönemde Sınıf ayrımı olmamıştır.  (Soru Çıktı)