8. BÖLÜM MONDROS ATEŞKEŞ ANLAŞMASI (30 Ekim 1918): (İngiliz-Osmanlı)

8. BÖLÜM MONDROS ATEŞKEŞ ANLAŞMASI (30 Ekim 1918): (İngiliz-Osmanlı)

İngiliz General Gordrop ve Bahriye nazırımız Rauf Orbay tarafından imzalandı.

Mondros gibi Osmanlıyı bitirecek antlaşmayı da Ahmet İzzet Paşa hükümeti imzalamıştır. En çok İngilizler ile savaştığımız için İngilizler ile imzaladık.

NOT: Mondros’un soru getiren 7. ve 24. maddeleridir. Bunu şu şekilde akılda tutalım. 7 gün 24 saat vatanımız tehkilede 7. madde 7 gün yani yurdun tamamının tehlikede olduğunu 24. madde ise bir bölümü yani altı ilde (Vilayet-i sitte) çıkacak sorunda o bölgelerin işgal edileceğini anlattı.

Mondros Ateşkes Antlaşmasının Maddeleri

7. Madde: İtilaf devletleri güvenlikleri tehlikeye düşürecek bir durum karşısında gerekli gördükleri herhangi bir yeri işgal edebileceklerdir.

24. Madde. Vilayet-i Sitte de herhangi bir karışıklık çıkarsa itilaf devletleri burayı da işgal edebileceklerdir. (Bu maddenin amacı Doğu Anadolu’da bir Ermeni devleti kurmanın alt yapısını hazırlamaktır).

Vilayet-i Sitte illerini kısaca kodlayarak öğrenirsek. (BiDaHaSEV)

Bi	Da	Ha	S	E	V
Bitlis	Diyarbakır	Harput (Elazığ)	Sivas	Erzurum	Van

*Boğazlar İtilaf devletlerine bırakılacaktır. (İstanbul hükümetinin resmen bitişi).

*Tüm haberleşme istasyonları itilaflara teslim edilecektir.

*Tüm kömür ve Akaryakıt yatakları itilaf devletlerine teslim edilecektir.
*Sınır güvenliği ve iç güvenlik haricinde Tüm Osmanlı Ordusu terhis edilecek.

*Bütün itilaf esirleri serbest kalacak, fakat itilaftaki Türk esirleri bırakılmayacak.

*İran ve Kafkasya’daki Osmanlı birlikleri derhal savaş öncesi sınırlarına geri çekilecektir (Amacı: Enver Paşanın İslam ordusunu durdurmaktı).

NOT: Bu maddelere bakarak Osmanlının bitilişini ve bir daha direniş gösterememesi içinde bütün tedbirlerin alınışını anlarız.

Sonuç: Türk halkı bu anlaşmadan sonra yurdu işgal edenlere karşı önce cemiyetler kurarak daha sonra Kuvay-i Milliye (düzenli ordu) ile silahlı olarak direndiler.

İşgal Edilen Yerler:

İngilizler: Antep, Maraş, Urfa, Merzifon, Bilecik, Çanakkale, Kars, Ardahan, Hatay Dört yoldur. İlk işgal direnişini yapan Kara Hasan Paşadır.

İtalyanlar: İtalyanlar turistik yerleri almışlardır, zarar veremediler, Antalya, Konya ve çevresinde yerleştiler.

NOT: 13 Kasım 1918’de itilaf donanması İstanbul’u fiilen işgal etti. Bu sırada İstanbul’a gelen M. Kemal Donanmaya bakıp “Geldikleri gibi girecekler” dedi.

Kuva-i Milliye: Kuva-yi Milliye işgal direnişlerinin silahlı direnişe dönüşmüş halk hareketidir. İlk olarak Yunanlıların İzmir’i işgali üzerine Hukuki Beşer Gazeteci Muhabiri Hasan Tahsin Yunanlılara attığı ilk kurşun ile ortaya çıktı.

 (Türk Halkı en çok tepkiyi Yunanlılara gösterdi çünkü onlar kalıcı işgalciydi).

NOT: Osmanlıda ilk işgal edilen yer Musul’dur.

Amiral Biristol Raporu: İçinde “İ” harfi geçiyor İzmir ile alakalı yani. ABD’li Amiral Bristol başkanlığında heyetin İzmir’i işgalinin ve İzmir deki karışıklığın Türklerden değil Yunanlılardan kaynaklandığını, Yunanlıların iddia ettikleri gibi haksız yere Yunanlılara soykırım uygulandığının tamamen asılsız olduğunu söyleyerek kamuoyunda büyük destek sağladı. (13 Ekim 1919).

General Harbourd Raporu: İçinde ‘E’ harfi geçiyor yani Ermeniler ile alakalı. ABD’li General Harbourd’un Doğu Anadolu inceleme raporudur. Doğu Anadolu da Ermenilerin azınlıkta olduğu bölgenin Türk nüfuslu olduğunu dolayısıyla buranın önceden beri Türk yurdu olduğunu kamuoyuna bildirdi. Türk kurtuluş savaşını destekleyen rapordur (Ekim 1919).

Milne Raporu ve Milne Hattı:  Batı Anadolu’da başlayan Yunan işgali üzerine Kuvay-ı Milliye direnişe geçecek ve bu durum karşısında kendi ilerleyişlerini durdurmaya çalışan kuvay-ı milliye’den korunmak için İtilaf Devletleri Yüksek Komiserliği’ne müracaat edeceklerdir.   İtilaflar bu amaçla General Milne’yi görevlendirdiler. Milne Ayvalık’ın kuzeyinden başlayarak doğudaki Akmaz Dağına ve oradan güneye dönerek Umurlu’ya kadar uzanan ve Selçuk hizasından Ege Denizine uzanan bir hat çizmiş ve Kuvay-ı Milliye’nin bu hattı geçemeyeceğini İstanbul Hükümetine bildirmiştir. Fakat Kuvay-ı Milliye bu Milne Hattına uymamıştır. Bu hattın kurulma amacı Yunan birliklerinin güvenliğini sağlamaktan başka bir şey değildir.

Sandler Raporu: Hatay'ın Türkiye ya da Suriye sınırları içine alınmasına ilişkin olarak ortaya çıkan sorun ve Türkiye'nin Suriye'nin mandateri olan Fransa ile yaptığı anlaşma (23 Haziran 1939). TBMM, Fransa ile imzaladığı Ankara İtilafnamesinde ulusal sınırlar içinde olmasına karşın Hatay'ı sınırların dışında bırakmayı politik koşullar nedeniyle uygun buldu.

Hrisantos Raporu: Karadenizde Pontus Rum devletinin kurulması için yapılan ayaklanmalar ve çalışmalar karşısında bölgenin Türklere değil Rumlara ait olduğunu belgeleyen rapordur. Hrisantos Paris Barış Konderansında Sunuyor.

Kuva-i Milliye’nin Özellikleri:

*Terhis edilmiş askerler ve halktan oluşur.

*Düzensiz birliklerdir.

*İhtiyaçlarını halktan karşılamışlardır.

*Ulusal bilinci oluşturmuşlardır.

*Milliyetçi karakterlidir.

*TBMM’ye karşı çıkan isyanları önlemişlerdir.

*Düzenli ordu için zemin hazırladılar.

***Halka baskı yapıp, başına buyruk hareket etmesi de olumsuz yönlüdür.

NOT: Kuva-i Milliye Düşmanı durduramamıştır sadece ilerleyişini yavaşlatabilmiştir. Yunanlılara karşı Gediz Muharebelerini yaptılar kaybedince artık düzenli bir ordunun olması gerektiği anlaşıldı. Bu çok önemlidir.

Mondros Ateşkes Antlaşmasından sonra ortaya çıkan cemiyetler
1)Azınlıkların Kurduğu Zararlı Cemiyetler

Mavri Mira Cemiyeti: Amaçları Trakya ve Egeyi Yunanistan’a katmaktı.

Megalo idea, Büyük Bizansın kurulması için hareket etti.

Pontus Rum Cemiyeti: Amaçları Karadeniz’de bir Rum devleti kurmaktı.

à Kısaca Cemiyetlerin amaçlarını ve özelliklerini bilerek yeterlidir. Bunun için cemiyetleri kategori şekline getirelim:

Milli Varlığa Zararlı Cemiyetler
2)Yabancıların Kurdukları	3)Türk ve Müslümanların kurduğu
Etnik-i Eterya Yunanlılar kurdular Amaçları Büyük Yunanistanı Oluşturmaktı. Mavri Mira; Bizansı canlandırmak Pontus Rum: Karadenizde Pontus Rum devleti kurmak Yunan Trakya Komitesi: Trakyayı Yunanistan’a katmak Kardos Cemiyeti: Anadolu’da isyanlar çıkarmak Taşnak ve Hınçak Cemiyeti: Ermeniler kurdular. Amaçları; Doğu Anadolu ve Çukurovayı içine alan büyük Ermenistanı kurmak	Hürriyet ve İtilaf Fırkası; Milli mücadeleye karşıdırlar. Sulh Selamet-i Osmaniye Fıkrası; Kurtuluşu Osmanlıya bağlı kalmakta aramışlardır Teali İslam: Kurtuluşun islama ve halifeliğe bağlı kalmaktan yana olduğunu savundular. Kürt Teali Cemiyeti: Güney Doğu Anadolu’da Kürt vatanı kurmak istediler. Nigahban Askeri Cemiyeti: Osmanlı subayları tarafından kuruldu Milli Mücadeleye karşı olan bir cemiyettir. İngiliz Muhipleri Cemiyeti; Kurtuluş İngiliz mandasına girmektir düşüncesindeydiler. Wilson prensipleri Cemiyeti: Kurtuluşun ABD mandasında olduğunu savunanlardır. Genel Özellikleri: Milli Mücadele karşıtı, Osmanlıdan yana olanlar tarafından kuruldu, Manda ve Himayeyi istiyorlardı İtilaf devletlerini destekliyorlardı.
Milli Varlığa Yararlı Cemiyetler
Trakya Paşaeli Cemiyeti:İlk Kurulan Cemiyettir. Trakyayı Yunan işgalinden korumak amaçlandı. Trabzon Müdafa-i Hukuk Cemiyeti: Trabzonda kurulacak olan Pontus Rum devletini önlemekti. Redd-i İlhak: 15 Mayıs 1919’da izmir’in işgali üzerine isim değiştirdi ve izmir’in Yunanlılar tarafından işgalini önlemek istediler. Klikyalılar: Adana’da Fransız ve Ermenilere karşı mücadele etti. Şu anda Anada’da Klikya şalgamı da adını buradan alır. Milli Kongre Cemiyeti: İstanbul’daki profesörler kurdular. Basın-Yayın ile Türk Ulusunun haklılıklarını duyurmaktır. Kars İslam Şurası: Kars’ın Ermenilere bırakılmasını önlemek. Doğu Anadolu Müdafa-i Hukuk Cemiyeti: Soru gelirse buradan gelir. Dikkat! En güçlü cemiyettir. Türklerin göç etmesini önlediler. Ekonomik, dini, eğitimsel kalkınmaya önem verdiler. [Vatan gazetesini İstanbul’da çıkarttılar. Fransızca Lepays, Türkçe Hadisat ve Albayrak Gazetelerini çıkarttılar]. Gizli Karakol Cemiyeti: Muhbirlik ve silah taşıyordu. Cephaneliklerden silah kaçırıp direnişe destek veriyorlardı. İstanbul İşgalini önleme çalışıyorlardı. Yararlı Cemiyetlerin Genel Özellikleri: *Milliyetçi karakterlidirler, *Wilson ilkelerine dayandırılmıştır, *Ulusal bilincin oluşmasını sağladılar, *Bölgeseldirler, *işgal devletlere karşı kurulmuştur. NOT: Bütün bu yararlı cemiyetler Sivas Kongresinde Anadolu Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti (ARMHC) olarak tek çatı altında birleştirilmiştir. Amaç Mücadeleyi Ulusallaştırılması. Atatürk kadınları da mücadeleye katmak için Müdafa-i Hukuk Cemiyetini kurmuştur.

Artık milli bilinç oluştuğuna göre yavaş yavaş kurtuluş savaşının yapılması için hazırlıkların olması gerekiyordu gelelim Kurutuluş Savaşı Hazırlık dönemine.